Za kulisami transakcji M&A: Klauzula Long Stop Date – istota, funkcje i praktyczne konsekwencje

W transakcjach fuzji i przejęć (M&A) klauzula long stop date stanowi jedno z kluczowych narzędzi zarządzania ryzykiem transakcyjnym. Choć bywa traktowana jako techniczny element umowy inwestycyjnej lub umowy sprzedaży udziałów/akcji (SPA), w praktyce jej zastosowanie może zdecydować czy transakcja ostatecznie dojdzie do skutku. 

Czym jest long stop date?

Long stop date to określona w umowie ostateczna data, do której strony (bądź jedna z nich – w zależności od brzmienia umowy) muszą spełnić warunki zawieszające (conditions precedent) np.: uzyskać zgody regulacyjne (np. zgodę UOKiK na koncentrację), uzyskać zgody korporacyjne (np. zgodę zgromadzenia wspólników na zbycie udziałów lub na zaciągnięcie zobowiązań przewidzianych umową inwestycyjną), przeprowadzić określoną reorganizację przedtransakcyjną (np. wpis przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z o.o.), czy też zamknąć określony spór lub usunąć inne ryzyko zidentyfikowane w ramach due diligence.

Data określona w ramach klauzuli long stop date określa „horyzont czasowy” całego procesu – po jej bezskutecznym upływie strona uprawniona może zrezygnować z transakcji, najczęściej bez ryzyka poniesienia odpowiedzialności kontraktowej.

Dlaczego warto taką klauzulę wprowadzać do umowy? 

1. Ograniczenie niepewności – postępowania w przedmiocie uzyskania zgody na koncentrację lub  procesy korporacyjne bywają długotrwałe; wydłużać się może także spełnieniu innych warunków określanych w umowie jako warunki zawieszające;  long stop date pozwala uniknąć sytuacji, w której transakcja pozostaje w zawieszeniu, bez precyzyjnego mechanizmu wyjścia z niej przez strony;
2. Mobilizacja do działania  – ewidentnie mobilizuje strony do aktywnego działania w celu spełnienia zastrzeżonych warunków, w tym także do współdziałania w tym zakresie, jeśli takie jest wymagane.  

Co dzieje się po upływie long stop date?

W praktyce spotyka się najczęściej dwa podejścia:

• automatyczne wygaśnięcie umowy po upływie daty określonej jako long stop date, jeśli warunki nie zostały spełnione, lub
• prawo do odstąpienia wykonywane przez uprawnioną stronę w drodze oświadczenia składanego drugiej stronie.

Drugie podejście wydaje się stosowane częściej. Jego zastosowanie ma istotną przewagę na pierwszym; oświadczenie o odstąpienie dodatkowo dokumentuje fakt skorzystania przez uprawnioną stronę z prawa do „zakończenia” transakcji i o potwierdza, że nie doszło do spełnienia warunków zastrzeżonych jako warunki zawieszające, co może mieć znaczenie dowodowe w przypadku ewentualnych sporów dotyczących odpowiedzialności za niezrealizowanie transakcji.

Warto podkreślić, że obok określenia „long stop date” kluczowe jest również ustalenie, czy strona, która przyczyniła się do niespełnienia warunków zawieszających, ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą. 

Jak ustalić właściwy termin?

Ustalenie właściwej daty w ramach long stop date musi oczywiście uwzględniać aspekt dyscyplinujący ale nie może pozostawać w oderwaniu od zakresu warunków ustalonych jako conditions precedent. Kwestia ta jest zwykle przedmiotem negocjacji między stronami, które z jednej strony uwzględniają zakres działań niezbędnych do podjęcia w ramach realizacji transakcji (czyli szacunkowy czas potrzebny na ich wykonanie) ale także sztywność ram czasowych po stronie inwestora, wynikających z jego wewnętrznych procesów decyzyjnych i ograniczeń transakcyjnych. 

W transakcjach wielostopniowych lub złożonych często przewiduje się możliwość jednorazowego lub wielokrotnego przedłużenia terminu określonego w ramach long stop date – za zgodą obu stron lub jednostronnie, gdy np. opóźnienie wynika z przyczyn niezależnych od danej strony.

Podsumowanie

Klauzula long stop date to narzędzie, które pozwala stronom zachować kontrolę nad czasem i ryzykami związanymi z transakcją M&A. Daje poczucie przewidywalności, porządkuje harmonogram i wskazuje precyzyjną drogę wyjścia z transakcji, gdy proces zaczyna się przedłużać. Bardzo ważne jest staranne określenie jej zakresu — od warunków zawieszających, przez zasady odpowiedzialności, po ewentualne możliwości wydłużenia terminu. Dobrze zaprojektowana long stop date realnie zwiększa bezpieczeństwo i płynność całego procesu transakcyjnego.